Sinciang Uygur Özerk Bölgesi: Tarih, Kültür ve Çok Seslilik
Çin'in önde gelen gazetelerinden Guangming Daily'nin davetiyle, 11 Türk gazeteci olarak 5-14 Ağustos tarihleri arasında Sinciang Uygur Özerk Bölgesi'nde unutulmaz bir gezi gerçekleştirdik. Bu 9 günlük ziyaret sırasında Urumçi, Gulca, Kuça ve Kaşgar gibi şehirleri görme fırsatımız oldu. Her köşesi zengin bir tarih ve kültürel çeşitlilik barındıran bu bölge, bize benzersiz deneyimler sundu.
Sinciang’ın Coğrafi ve Kültürel Konumu
Sinciang, Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin başlangıç noktası olmasının yanında aynı zamanda Çin’in batıya açılan stratejik bir kapısı olarak da büyük bir öneme sahip. Tarih boyunca farklı etnik grupların barış içinde bir arada yaşadığı bir bölge olan Sinciang, günümüzde yaklaşık 10 milyon Uygur Türkü’nün yanı sıra Kazaklar, Hanlar ve diğer 56 etnik grubun bir arada yaşadığı bir kültür mozaiği sunuyor.
Dil ve Kültürel Özgürlük: Gerçekler ve İzlenimler
Etnik grupların dil ve kültürlerini özgürce yaşayıp yaşayamadıkları merak edilen bir nokta. Urumçi Havalimanı’ndan itibaren, tabelalarda yer alan Uygurca yazılar dikkat çekiyor. Kamu alanlarında Uygurca ve Çince yazılar bulunurken, özel işletmelerin tabela dili tercihi işletme sahiplerine bırakılmış durumda.
Eğitim sistemi ise her etnik grubun kendi dilinde eğitim almasını destekleyecek şekilde düzenlenmiş. Örneğin, Uygurların yoğun olduğu bölgelerde okullarda Çince, Uygurca ve İngilizce eğitim verilmekte; Kazakların yaşadığı bölgelerde ise bu diller Kazakça, Çince ve İngilizce ile değişiyor.
Çarşıların Kalbindeki Uygur Kültürü
Sinciang’da pazarlar ve çarşılar, bölgenin kültürel ve sosyal yaşamının tam kalbinde yer alıyor. Urumçi’nin Kapalı Pazarı, Gulca’daki Liuxing Caddesi ve Kaşgar’ın tarihi çarşıları, Uygur kültürünü yakından tanımak için mükemmel birer durak oldu. Kaşgar çarşılarında dobbalar (Uygur şapkaları), geleneksel kıyafetler ve müzik aletleri dikkat çekerken, esnafın Türk ziyaretçilerine gösterdiği sıcak ilgi, kültürlerimiz arasındaki bağın canlı bir örneğiydi.
İbadet Özgürlüğü ve Tarihi Camiler
Sinciang’daki ibadet özgürlüğü de sıkça tartışılan bir konu. Ziyaret ettiğimiz Yanghang Camii ve İdgah Camii hem bölgedeki dini hayatı hem de tarihî mirası anlamak için önemli duraklardı. Urumçi’deki Yanghang Camii’nin imamı, buranın sadece Uygur ve Kazaklar için değil, Pakistan ve Afganistan gibi ülkelerden gelen ziyaretçiler için de bir ibadet merkezi olduğunu anlattı. Camilerde Uygurca, Çince, Arapça ve Kazakça yazılmış Kur’an-ı Kerim bulunması, bölgedeki dini çeşitliliğin bir yansımasıydı.
Kaşgar’daki 600 yıllık İdgah Camii, mimarisi ve atmosferiyle büyüleyiciydi. İbadet saatleri dışında da turistleirn ziyaretine açık tutuluyor. Camii yapısı itibariyle Sultanahmet Camii’ni andırıyor.
Sinciang’da Çok Kültürlülüğün Önemi
Sinciang Uygur Özerk Bölgesi, tarihi ve kültürel zenginliğiyle çok değerli bir perspektif sundu. Bölgede karşılaştığımız “Ben Uygurum ama Çin vatandaşıyım” ifadeleri, farklı etnik grupların çok kültürlü bir ortamda var olma kararlılığını ve bu yapıyı sürdürme isteğini yansıtıyordu.
Haber: Ercan Küçük